Eindrapportage onderzoek Lelylijn

Het project Lelylijn heeft de opdracht om een MIRT (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport)-onderzoek op te leveren afgerond. Op basis van de eindrapportage is door het Bestuurlijk Overleg MIRT afgelopen woensdag (6 november 2024) het besluit genomen om nog geen beslissing te nemen en voor het einde van het jaar een vervolggesprek te hebben. Alle onderdelen van de onderzoeken zijn inmiddels gereed.

Vervolg

De wens om Noordelijk Nederland met behulp van de Lelylijn beter te verbinden met de rest van Nederland, is er al langere tijd. Daarom werd in 2022 een projectgroep aangesteld die als opdracht kreeg om meerdere aspecten rondom de Lelylijn te onderzoeken. Deze onderzoeken zijn nu allemaal opgeleverd en samengevat in een eindrapportage die is aangeboden aan het BO MIRT. De rapportage onderstreept de intentie om voor de Lelylijn een vervolgstap te willen zetten. Op dit moment is de tijd daar echter nog niet rijp voor, aldus het BO MIRT.

Onderzoeken

De onderzoeken naar de Lelylijn, die de afgelopen twee jaar zijn uitgevoerd, staan uitgebreid beschreven in de eindrapportage. Samengevat blijkt uit de onderzoeken dat de Lelylijn meerwaarde biedt voor Noordelijk Nederland op het gebied van bereikbaarheid, wonen, werken, onderwijs en zorg. Daarnaast biedt de Lelylijn vooral interregionaal de oplossing voor een robuuster spoornetwerk, ook richting Duitsland.

Bereikbaarheid

Uit de onderzoeken blijkt dat de reistijd met de Lelylijn tussen Groningen en Leeuwarden en de Randstad met maximaal drie kwartier flink verkort wordt. Ook tussen de vier provincies worden de reistijden korter. In het Bundelingsalternatief langs de autosnelwegen A6, A7 en A32 krijgen in ieder geval Emmeloord en Drachten, maar mogelijk ook Leek, Joure en Lemmer een station aan de Lelylijn, waardoor deze kleine steden veel extra kansen krijgen op het gebied van woningen, banen en inkomens. Ook voor Lelystad en Heerenveen worden de reistijden flink korter, zeker ten opzichte van de huidige reistijden met de bus tussen deze plaatsen.

Ontwikkelingen en kansen

Het ontwikkelperspectief Lelylijn is een toekomstschets voor het gebied rondom de Lelylijn en past in het toekomstbeeld voor Noordelijk Nederland als geheel. De route langs Drachten en Emmeloord is daarbij als uitgangspunt genomen. De Lelylijn kan steden beter met elkaar verbinden en bedrijven versterken en tegelijkertijd kan het platteland aantrekkelijk en vitaal blijven. Door de komst van de Lelylijn kunnen er tot 2050 55.000 tot 115.000 extra woningen gebouwd worden en komen er 30.000 tot 70.000 extra banen bij, naast de groei die zonder de Lelylijn al verwacht werd. Daarbij is ook onderzoek gedaan naar de kansen en bedreigingen van de Lelylijn voor water, natuur en landbouw.

Welvaart

Met verschillende onderzoeken is gekeken naar brede welvaart. Doordat met de komst van de spoorlijn de bereikbaarheid aanzienlijk verbeterd wordt, hebben de inwoners van Noordelijk Nederland meer toegang tot passende opleidingen, banen en voorzieningen. Doordat de Lelylijn zorgt voor meer werk, verbeteren de inkomens. De regio wordt daarnaast aantrekkelijker voor nieuwe bedrijven en innovatie. Ziekenhuizen zijn beter bereikbaar met het OV, en ook andere medische specialiteiten komen daardoor binnen handbereik voor meer mensen. De leefbaarheid in steden en dorpen wordt beter, en wijken kunnen of verbeteren óf zelfs nieuw gebouwd worden. Direct naast de Lelylijn worden tot 115.000 extra woningen verwacht. In totaal kan Noordelijk Nederland daardoor tot 181.000 woningen voor Nederland zorgen. Daardoor ontstaat er eveneens meer levendigheid in bepaalde steden. Daarnaast draagt een beter OV bij aan een duurzamer samenleving, ook doordat dit een aanjaagfunctie kan hebben voor het onderliggende publiek vervoer.

Interregionaal en internationaal

De Lelylijn verbetert voornamelijk de interregionale verbindingen; het verbindt Noordelijk Nederland met de randstad. Daarnaast heeft de Lelylijn ook potentie voor het internationale netwerk. Dat geldt met name voor de bijna 2 miljoen Noordelijke inwoners, die met een snellere spoorverbinding via Groningen naar Duitsland kunnen reizen. Een grensoverschrijdende spoorverbinding met Bremen biedt daarnaast ook kansen voor de grensregio’s en kan op de lange termijn een snelle internationale verbinding naar Hamburg en verder mogelijk maken. Ook helpt de Lelylijn deze Noordelijke inwoners aan betere treinaansluitingen richting Brussel, Londen en Parijs, met name door de aanzienlijke reistijdverkorting.

Kosten

De meest voordelige variant zou 8,2 miljard euro moeten kosten; de meest kostbare 17,2 miljard euro. De middelste variant die qua schattingen de meeste rijtijdwinst en reizigers zou opleveren, zou 13,8 miljard euro moeten kosten.
Tot nu toe is drie miljard euro gereserveerd voor de Lelylijn door het vorige kabinet. Daarnaast heeft de regio al uitgesproken bij te willen dragen en kan er een Europese aanvraag worden gedaan. De hoogte van die bedragen is echter nog niet bekend.

Proces van besluitvorming

Het Lelylijn-project bevindt zich in de onderzoeksfase van de MIRT-werkwijze. De eindrapportage met de deelonderzoeken is nu gereed. De verzamelingen aan onderzoeken zijn voorgelegd aan het Bestuurlijk Overleg MIRT op 6 november 2024. In december vindt er een vervolggesprek plaats in BO MIRT-verband.

Eindrapportage

Op deze pagina kun je de eindrapportage en bijlagen bekijken.

Lelylijn-routes op de kaart

Bekijk hier de interactieve kaart met de drie mogelijke routes die zijn onderzocht.

Over het Lelylijn-project
Eind 2022 hebben Rijk en regio gezamenlijk besloten tot een MIRT- en NOVEX-onderzoek naar de Lelylijn, een nieuwe en snelle spoor-verbinding tussen Lelystad en Groningen en Leeuwarden. Een spoorverbinding die Noordelijk Nederland (Groningen, Fryslân, Drenthe en Flevoland) en de Randstad dichter bij elkaar brengt en de verschillen tussen regio’s kan verkleinen.

Het onderzoek naar de Lelylijn richt zich op de meerwaarde van de Lelylijn en welk ontwikkelperspectief de Lelylijn (Noordelijk) Nederland kan bieden. Dit gaat over de spoorverbinding zelf, de ruimtelijke ontwikkelingen en de impact op de brede welvaart in Nederland en Noordelijk Nederland in het bijzonder.

Medio 2024 is de Lelylijn is opgenomen in het Hoofdlijnenakkoord 2024-2028: “De aanleg van de Lelylijn wordt voortgezet, waarbij met de aanleg wordt gestart in Groningen indien dit uitvoerings-technisch mogelijk is”.
Het vorige kabinet heeft een bijdrage van € 3 miljard gereserveerd. Dat bedrag is geïndexeerd naar 3,4 miljard.

Samenwerking

In het MIRT-onderzoek werken Rijk (ministerie I&W, EZ, VRO) en regio samen.