Wat maakt de Lelylijn mogelijk voor Groningen, Drachten, Heerenveen en Emmeloord? 

Elke grote beslissing begint met veel denkwerk. Dat geldt zeker voor de Lelylijn. Om te begrijpen wat deze nieuwe spoorlijn kan betekenen voor de gebieden rondom de toekomstige Lelylijn-stations, zijn we aan de slag gegaan met de integrale gebiedsverdiepingen. Daarin onderzoeken we welke kansen, mogelijkheden en opgaven de komst van de Lelylijn met zich meebrengt voor Groningen, Drachten, Heerenveen en Emmeloord. Wat betekent dit voor wonen, werken en reizen?

Voor dit onderzoek werkt het projectteam Lelylijn samen met adviesbureaus. Studio Bereikbaar, Twynstra Gudde en MUST richten zich op Drachten en Heerenveen. Arcadis en Posad Maxwan werken aan de gebiedsverdiepingen voor Groningen en Emmeloord. We vroegen Wieger Savenije (Studio Bereikbaar) en Joris Bokhove (Arcadis) naar hun aanpak. 

Onderzoek in fasen

“We hebben het onderzoek in vier fasen opgedeeld,” vertelt Wieger. “Eerst luisteren en begrijpen, daarna passen en meten. Vervolgens verbinden en verbeelden en tot slot vastleggen in duidelijke toekomstbeelden.” Op dit moment zitten we in de tweede fase: passen en meten. 

Toekomstbeelden 

Voor elke plaats worden verschillende toekomstbeelden geschetst. “Wij maken hierbij geen keuzes, maar laten diverse opties zien met hun kansen en gevolgen”, legt Joris uit. “Daarmee krijgen gemeenten en regio’s inzicht in wat de komst van de Lelylijn zou kunnen betekenen, én welke afwegingen straks gemaakt moeten worden.” 

Wieger benadrukt dat het om ontwerpend onderzoek gaat. “We laten zien wat er kan, waar kansen liggen en welke belemmeringen er zijn. Wij leggen geen keuzes voor, maar schetsen mogelijkheden. Ons doel is om de juiste vragen mee te geven voor een volgende fase (de verkenning) en om gemeenten te helpen alvast richting te bepalen in hun omgevingsvisies.”

Kansen en uitdagingen 

De gebiedsverdiepingen laten zien dat elke plaats eigen kansen en uitdagingen heeft. “Voor Drachten is bijvoorbeeld de vraag hoe je een station langs de A7 goed verbindt met het bestaande centrum”, aldus Wieger. “En in Heerenveen draait het om de ligging van het station en de invloed van forse woningbouw. Als je 20.000 woningen toevoegt, wat betekent dat voor de identiteit van de stad? Hoe zorg je dat mensen zich thuis blijven voelen?”

In Groningen en Emmeloord spelen weer andere vraagstukken. “In Groningen is de uitdaging hoe je een nieuwe spoorlijn door de bestaande stad laat lopen”, zegt Joris. “Je komt allerlei obstakels tegen zoals water, bruggen en bestaande bebouwing. Voor Emmeloord draait het om de vraag: wat voor plaats wil het in de toekomst zijn? Met een intercitystation komen er veel extra woningen bij. Hoe zorg je dat Emmeloord toch zijn eigen karakter houdt, met het open landschap en de grote verbondenheid tussen bewoners? Sommige mensen vrezen hoge woontorens zoals in de Randstad. Maar dat is niet aan de orde. Het gaat erom dat we toekomstbeelden schetsen die passen bij de identiteit van het gebied.”

Maakdagen

Belangrijk onderdeel van de Integrale Gebiedsverdiepingen zijn de maakdagen, waarin het projectteam Lelylijn, de bureaus, gemeenten, provincies, Rijksoverheid, waterschappen, ProRail en andere betrokken partijen samenkomen. “Tijdens de eerste maakdag hebben we de opgave concreet gemaakt,” vertelt Wieger. “Tijdens de tweede maakdag legden we scenario’s voor en werkten we samen verder aan thema’s als onderliggend vervoer, woningbouw en identiteit.” 

Joris vult hem aan: “Tijdens de maakdagen voegen we onderdelen samen en verrijken we de inhoud. Ter plekke maken we verschillende schetsen op de toekomstbeelden en toetsen we de aspecten die erin voorkomen.”  

Eindrapport in 2025

Aan het eind van 2025 leveren de bureaus hun eindrapporten op, met drie à vier toekomstbeelden per plaats. “Ons doel is dat de rapporten laten zien dat de Lelylijn veel meer is dan alleen een spoorlijn,” besluit Bokhove. “We brengen in beeld wat het betekent als de Lelylijn er wel of niet komt. De toekomstbeelden moeten mensen aan het denken zetten over de ontwikkeling van hun stad, dorp en regio en laten zien welke keuzes straks nodig zijn.”

Achtergrond 

Bij de integrale gebiedsverdiepingen bouwen we voort op eerdere onderzoeken. Tijdens de Onderzoeksfase, de vorige fase van het project Lelylijn, is het Ontwikkelperspectief en het Onderzoek naar de Lelylijn-alternatieven opgesteld. Het Ontwikkelperspectief schetst een toekomstbeeld voor Noordelijk Nederland waarin wonen, werken, bereikbaarheid en landschap samenkomen. Het is geen vast plan, maar een richting die helpt bij toekomstige keuzes. Het Onderzoek naar de Lelylijn-alternatieven gaf inzicht in de mogelijke routes van de Lelylijn en inzicht in reistijd, aantal reizigers en de bijbehorende kosten (raming). 
Bekijk hier het Eindrapport ‘Zicht op de Lelylijn’ van de onderzoeksfase.