Wie betaalt de Lelylijn? Werkconferentie brengt inzichten en ideeën samen

Hoe financier en bekostig je een spoorlijn als de Lelylijn? Die vraag stond centraal op de werkconferentie op 2 juli in Utrecht, waar experts en vertegenwoordigers van overheden, bedrijven en kennisinstellingen samenkwamen. Doel van deze bijeenkomst was samen werken aan het financieel masterplan, een belangrijk onderdeel van het bredere Masterplan Lelylijn.

Financieel masterplan Lelylijn 

Het financieel masterplan onderzoekt hoe de aanleg van de Lelylijn betaald kan worden. Daarbij kijken we naar mogelijke bijdragen van overheden (regionaal, landelijk en Europees) én naar investeringen van marktpartijen. Ook wordt verkend of de aanleg in fases kan worden aangepakt. Het uiteindelijke doel: zorgen dat er voldoende vertrouwen is om een volgende stap te zetten. 

Inspirerende praktijkvoorbeelden uit het Verenigd Koninkrijk

De werkconferentie startte met een presentatie van Martin Buck en Amar Qureshi, twee experts uit het Verenigd Koninkrijk. Zij deelden hun ervaringen met de financiering van grote spoor- en infrastructuurprojecten, zoals Crossrail (Elizabeth Line) en de Thames Tideway Tunnel. In beide voorbeelden wisten overheden en investeerders elkaar te vinden. De sprekers benadrukten hoe belangrijk het is om duidelijkheid te hebben over toekomstige projecten, juist om financiële planning mogelijk te maken. Ook verschillende financieringsmodellen kwamen aan bod, zoals publiek-private samenwerking (PPP) en het RAB-model (Regulated Asset Base), waarbij investeerders op lange termijn rendement ontvangen via bijvoorbeeld vergoedingen of tarieven.

Samen werken aan oplossingen

Na de internationale praktijkvoorbeelden gaf Deloitte een toelichting op hoe zij het financieel masterplan voor de Lelylijn willen aanpakken. In deelsessies gingen deelnemers aan de slag met verschillende financieringsvragen. Zo werd er gesproken over welke financieringsmodellen mogelijk zijn en hoe die toepasbaar zijn voor de Lelylijn. Ook kwam aan bod wat marktpartijen nodig hebben om te willen investeren, en hoe investeerders actief betrokken kunnen worden bij het project. 

Volgende stappen

De werkconferentie was een belangrijke eerste stap. De komende maanden werkt Deloitte, met input van diverse betrokkenen en een onafhankelijke expertcommissie, verder aan het financieel masterplan. Dit plan moet duidelijk maken of het project Lelylijn voldoende financieringskansen heeft om door te groeien naar de volgende fase.

Achtergrond 
Het Financieel masterplan Lelylijn bouwt voort op eerder onderzoek naar de haalbaarheid van de spoorlijn. In 2024 werd het MIRT-onderzoek afgerond. Daarin werd vastgesteld dat de Lelylijn maatschappelijk nuttig en nodig is, maar dat er op dat moment nog geen zicht was op 75% van de benodigde financiering. Zonder dat financiële fundament kon het project niet door naar de volgende fase, de zogeheten verkenning. Daarom is afgesproken om een masterplan te maken, waarvan het Financieel masterplan een belangrijk onderdeel is. Dit plan brengt in beeld hoe de Lelylijn betaald zou kunnen worden: met geld van overheden (regionaal, nationaal en Europees), maar ook met mogelijke bijdragen van marktpartijen. Het doel is om voldoende vertrouwen en financiële onderbouwing te creëren om alsnog de stap naar een officiële verkenning te kunnen zetten.