Durk Bergsma over het ontwikkelperspectief voor de Lelylijn: “keuzes maken voor de toekomst van Noord-Nederland en de Randstad”

In het gebied waar de toekomstige Lelylijn mogelijk gaat komen, moeten verschillende dingen een plek krijgen. Denk aan bedrijven, treinstations, huizen, landbouw, natuur en water. Er moeten keuzes worden gemaakt om al deze onderdelen op een gebalanceerde manier in het gebied een plek te geven. Durk Bergsma, programmamanager NOVEX voor project de Lelylijn, deelt zijn inzichten over de uitdagingen, keuzes en kansen die komen kijken bij het ontwikkelperspectief van de Lelylijn. 

Ruimtelijke puzzel 
Durk Bergsma is programmamanager NOVEX, het programma dat regie voert bij het leggen van de ruimtelijke puzzel rondom de Lelylijn, in samenwerking met provincies, gemeenten en waterschappen. De kern van de NOVEX-aanpak is het ontwikkelperspectief: een schets van de toekomstige omgeving van de Lelylijn, met een overzicht van wat mogelijk gerealiseerd kan worden. “Op dit moment bevindt het project zich in de eerste fase, waarin we een verkennende schets maken”, legt Bergsma uit. “Deze schets dient als inspiratie en geeft een beeld van de mogelijkheden en aandachtspunten. Het is als het ware een houtskoolschets die nog geen definitieve keuzes bevat.”

Planning 
De eerste schets van het ontwikkelperspectief wordt in de zomer (2023) gepresenteerd aan bestuurders, ambtenaren en andere betrokkenen. Ook wordt de schets gepresenteerd tijdens het bestuurlijk overleg over de leefomgeving, waar regionale en rijksbestuurders aanwezig zijn. De opdracht van de projectorganisatie de Lelylijn is het uitvoeren van een breed onderzoek naar de Lelylijn.  In de zomer van 2024 moet het ontwikkelperspectief klaar zijn. Dan kunnen bestuurders en andere betrokkenen nog meekijken en meepraten. Eind 2024 nemen Rijk en regio een besluit of het de moeite waard is om de Lelylijn verder te gaan onderzoeken in de vorm van een MIRT-Verkenning.

Meerwaarde Lelylijn 
Bergsma benadrukt dat de meerwaarde van het project de Lelylijn breed en divers is. “Het gaat om meer dan een spoorverbinding. De spoorlijn brengt reistijdverkorting met zich mee. De focus ligt niet alleen op economische kansen, maar op brede welvaart. 

Bij een spoorlijn horen stations, en ruimtelijke ontwikkelingen voor wonen, werken en recreëren rondom die stations. Dergelijke ontwikkelingen hebben betekenis voor de regio en voor Nederland op de lange termijn. En daaroverheen liggen er nog kansen om met de Lelylijn veel meer te doen dan alleen maar een spoorlijn door de regio aan te leggen. Zo zien we meekoppelkansen voor thema’s als natuur, water, energie en landbouw, die de moeite waard zijn om te onderzoeken.  

Tussen Heerenveen en Drachten ligt bijvoorbeeld het natuurgebied Van Oordt’s Mersken. De rijksweg A7 is 50 jaar geleden dwars door dit gebied aangelegd. Nu rijst de vraag wat er moet gebeuren als de Lelylijn ook door dit gebied zal gaan. Leggen we de spoorlijn naast de rijksweg, of is dit een kans om de natuurwaarden daar te herstellen en versterken door de spoorlijn en rijksweg ongelijkvloers het natuurgebied te laten kruisen? Het klinkt misschien ambitieus, maar we geloven dat we met de Lelylijn op een andere manier met ruimtelijke vraagstukken moeten omgaan. Dit soort ingrepen in een gebied hebben veel impact. Daarnaast zijn er veel verschillende belangen. Het is een uitdaging om daarin goede keuzes te maken.”  

De Lelylijn en de economische kansen voor Noord-Nederland
Eén van de belangrijkste vragen die naar voren komt, is of de Lelylijn daadwerkelijk een positief effect zal hebben op de economie van Noord-Nederland. Wat deze effecten zullen zijn en hoe deze kunnen worden onderzocht is nog een zoektocht. Bergsma benoemt dat het de bedoeling is dat de komst van de Lelylijn leidt tot versterking van de economische structuur van noordelijk Nederland. “Het gaat niet alleen om het uitbreiden en ondersteunen van bestaande bedrijvigheid, maar ook om het aantrekken van specifieke kennis en kwaliteiten, het bevorderen van innovatie en het aanpakken van inkomensongelijkheid.” 

Een concreet voorbeeld dat Bergsma noemt, is het aantrekken van medisch personeel naar ziekenhuizen in Noord-Nederland. “Het kan een uitdaging zijn om een goede arts te overtuigen om in het Noorden te werken, vooral als zijn of haar partner elders in het land een baan heeft. Met de Lelylijn zouden de afstanden tussen de Randstad en Noord-Nederland aanzienlijk worden verkleind, waardoor dit soort obstakels minder relevant worden.” 

Gezinsman met liefde voor het Noorden
Bergsma is een geboren en getogen Fries. Hij is getrouwd en heeft vier kinderen en sinds kort is hij trotse opa van zijn kleinzoon. “Ik hou van het Noorden en ik geniet van de rust en ruimte hier. Tegelijkertijd maak ik me zorgen en ik ben ervan overtuigd dat er iets moet gebeuren om te voorkomen dat we hier de verkeerde kant op gaan. Problemen op de woningmarkt, wegtrekkende jonge mensen en vergrijzing, het niet kunnen invullen van vacatures en achterstanden in onderwijs en zorg zijn problemen die aandacht vragen. De Lelylijn kan hier mogelijk een belangrijke rol in spelen.“

Bergsma is zijn carrière begonnen als verkeersexpert, maar zijn werkgebied werd al snel steeds breder. In vorige functies hield hij zich bezig met gebiedsontwikkeling, vastgoedontwikkeling, planologie, stedenbouw en infrastructuur. Met zijn ruime ervaring in het voorbereiden en vormgeven van plannen, van conceptfase tot en met uitvoering, weet hij waar hij het over heeft. “De Lelylijn is meer dan een ambitieus infrastructureel project; het vertegenwoordigt een visie op de toekomst van Nederland.” 

Bekijk hier de Houtkoolschets van het integrale Ontwikkelperspectief van de Lelylijn.